Wat is assertiviteit?
Assertiviteit betreft de omgang met andere mensen in relaties, werk, scholing en andere sociale situaties. Assertief zijn betekent opkomen voor jezelf zonder de gevoelens en belangen van een ander uit het oog te verliezen. Het gaat over “nee” zeggen en grenzen stellen.
Veel cliënten die om verschillende redenen het arbeidsproces tijdelijk hebben moeten verlaten en waarbij ik de mooie taak heb om hen weer structureel aan het werk te krijgen, zijn niet assertief. Ik durf zelfs te stellen dat het percentage niet-assertieven een stuk hoger ligt dan bij “normaal” werkende mensen.
De balans tussen het behartigen van de eigen belangen en rekening houdend met die van een ander slaat aan beide kanten door. Oftewel de cliënt verwaarloost de eigen belangen en houdt alleen maar rekening met die van een ander (sub-assertief gedrag) of houdt alleen maar rekening met de eigen belangen en heeft geen boodschap aan die van een ander (agressief gedrag).
Hoe komt dit en is het belangrijk om assertief te zijn?
Mensen die tijdelijk het arbeidsproces hebben moeten verlaten zijn vaak teleurgesteld, verontwaardigd, onzeker en somber. Eigenlijk kun je stellen dat zij emotioneel niet in hun “normale” doen zijn. Deze afwijkende emoties zorgen er schijnbaar voor dat er een disbalans ontstaat tussen het behartigen van de eigen belangen en die van een ander. Door deze disbalans wordt het voor de betreffende cliënt lastiger om de wenselijke en juiste baan te vinden. Een belangrijk onderdeel van het re-integratietraject is mijns inziens dan ook deze disbalans terug te brengen en mensen weer assertief te krijgen. Assertieve mensen krijgen niet alleen eerder de wenselijke en passende banen, maar houden meer de regie over hun eigen carrière en toekomst, hebben langere arbeidsverbanden, beschikken over meer energie, hebben een betere werk-privé-verhouding en zitten beter in hun vel. Dus je kunt best stellen dat assertief zijn erg belangrijk is.
Hoe krijg je niet-assertieve cliënten assertief?
Het begint volgens mij bij de bewustwording. Vertel het de cliënten, confronteer ze met hun sub-assertief of agressief gedrag en blijf dit herhalen. Vraag hen naar de oorzaak of het vermoeden van de oorzaak van dit gedrag. Als de cliënt bewust geworden is van zijn gedrag en hiervan de nadelen erkent, kan aan verbetering worden gewerkt. Ik stel cliënten voor om assertief gedrag te oefenen in gesprekken met mensen waarmee ze erg vertrouwd zijn en/of waar weinig belangen op het spel staan. Zodra cliënten voordelen erkennen van deze assertieve gesprekken kunnen ze dit gedrag stap voor stap uitrollen en gebruiken in alle gesprekken. Over het algemeen is dit een wat langer durend proces, hetgeen mijns inziens ook zo moet gaan omdat anders de kans op terugval groter wordt.
