Autonomie, oftewel het vermogen om zelf beslissingen te nemen en onafhankelijk te handelen, is voor veel mensen een essentieel onderdeel van hun welzijn. Het geeft een gevoel van controle en zelfredzaamheid. Maar wat gebeurt er als deze autonomie onder druk komt te staan, bijvoorbeeld door een gezondheidsprobleem zoals Post-COVID?
Post-COVID, ofwel langdurige klachten na een COVID-19 infectie, heeft duizenden mensen wereldwijd getroffen. Deze klachten kunnen variëren van chronische vermoeidheid en ademhalingsproblemen tot cognitieve klachten zoals hersenmist. Voor velen betekent dit een afhankelijkheid van anderen, of het nu gaat om dagelijkse hulp van familie, vrienden of zorgverleners. Deze afhankelijkheid kan een gevoel van verlies van autonomie veroorzaken, wat psychisch zwaar kan zijn. Toch is het mogelijk om ook in deze situatie een gevoel van zelfstandigheid te behouden. Hoe doe je dat?
1. Herdefinieer wat autonomie voor jou betekent
Het eerste belangrijke aspect is het herdefiniëren van autonomie. Waar je vroeger misschien trots was op het feit dat je fysiek zelfstandig was en geen hulp nodig had, kan je nu kijken naar andere vormen van zelfstandigheid. Autonomie betekent niet alleen dat je fysiek alles zelf kunt doen, maar ook dat je mentale en emotionele controle behoudt. Misschien kun je geen lange wandelingen meer maken of zelfstandig boodschappen doen, maar je kunt wel beslissen hoe je jouw dag invult, welke taken je zelf probeert te doen en wanneer je hulp accepteert.
2. Bouw een netwerk van ondersteuning
Afhankelijk zijn van anderen betekent niet dat je je eigen wil of keuzes opgeeft. Het is belangrijk om een ondersteunend netwerk te bouwen van mensen die jouw autonomie respecteren. Praat open met je omgeving over wat voor jou belangrijk is. Leg uit dat je het waardeert als ze hulp bieden, maar dat je ook graag zelf keuzes maakt over hoe en wanneer die hulp komt. Zo kan je bijvoorbeeld bepalen dat je het fijn vindt om samen te beslissen welke taken je zelf oppakt en welke taken je liever uitbesteedt.
3. Focus op wat wél mogelijk is
Het kan verleidelijk zijn om gefocust te blijven op wat je bent verloren door Post-COVID, maar dat versterkt het gevoel van afhankelijkheid. Probeer in plaats daarvan te focussen op wat nog wel mogelijk is, hoe klein die dingen ook lijken. Kun je bepaalde activiteiten nog steeds zelfstandig doen, zoals koken, lezen of creatieve hobby’s beoefenen? Elk stukje zelfstandigheid, hoe klein ook, draagt bij aan een gevoel van autonomie.
4. Stel haalbare doelen
Een ander belangrijk punt om je autonomie te behouden, is het stellen van realistische doelen. Door kleine, haalbare doelen voor jezelf te stellen, kun je je zelfvertrouwen vergroten en de controle over je leven behouden. Dit kunnen eenvoudige doelen zijn zoals een korte wandeling maken, een boek lezen of een maaltijd voorbereiden. Door regelmatig nieuwe, haalbare doelen te stellen, creëer je een gevoel van vooruitgang en zelfstandigheid.
5. Leer om hulp te vragen op jouw voorwaarden
Hulp vragen kan soms voelen als een verlies van autonomie, maar dat hoeft niet zo te zijn. Door duidelijk te zijn over de manier waarop je geholpen wilt worden en waar je wel of niet hulp bij nodig hebt, kun je jouw autonomie behouden. Je bepaalt immers nog steeds zelf hoe die hulp eruitziet en wanneer deze komt. Door controle te houden over dit proces, blijf je de regie voeren over je eigen leven.
6. Luister naar je lichaam en geest
Bij Post-COVID is het cruciaal om naar je lichaam en geest te luisteren. Er kunnen dagen zijn waarop je je sterker voelt en meer kunt doen, maar ook dagen waarop je rust moet nemen. Autonomie betekent ook dat je deze signalen herkent en respecteert. Het is niet zwak om rust te nemen of hulp te accepteren als dat nodig is; het is een daad van zelfzorg en het erkennen van je eigen behoeften.
7. Blijf emotioneel en mentaal actief
Als je fysiek beperkt bent door Post-COVID, betekent dit niet dat je mentaal of emotioneel passief hoeft te worden. Blijf betrokken bij de wereld om je heen, of dat nu via het lezen van boeken, online cursussen, of gesprekken met vrienden en familie is. Door je intellectueel en emotioneel te blijven ontwikkelen, kun je het gevoel behouden dat je groeit en leert, wat een krachtige vorm van autonomie kan zijn.
8. Wees vriendelijk voor jezelf
Misschien wel het belangrijkste punt: wees vriendelijk voor jezelf. Het is normaal om soms gevoelens van frustratie of verdriet te ervaren wanneer je afhankelijk wordt van anderen door een chronische aandoening zoals Post-COVID. Maar autonomie draait ook om de manier waarop je met jezelf omgaat. Door compassie voor jezelf te hebben en je eigen grenzen te respecteren, versterk je je gevoel van zelfstandigheid en waardigheid.
Autonomie verliezen door gezondheidsproblemen zoals Post-COVID is een uitdaging, maar het betekent niet dat je volledig de controle over je leven kwijt bent. Door op nieuwe manieren naar zelfstandigheid te kijken, hulp te vragen op je eigen voorwaarden en gefocust te blijven op wat je nog wel kunt, kun je je autonomie blijven voelen, zelfs in tijden van afhankelijkheid. Onthoud; Autonomie is niet zozeer het ontbreken van hulp, maar de mogelijkheid om ondanks alles je leven op je eigen manier te leiden.
