Regelmatig verzorg ik lezingen en workshops over het belang van Evidence Based werken voor re-integratie, coaching en HR-professionals. Die workshops lokken vaak veel reacties uit. Bemoedigende maar ook boze reacties. Begrijpelijk als ik de methode waar je al jaren mee werkt en waar je klanten tevreden over zijn, afdoe als onzin. Dat doet pijn. In de reacties staan ook opmerkingen, waaruit ik opmaak dat de essentie van evidence based werken (EBP – Ik gebruik de afkorting van de Engelstalige term Evidence Based Practice, omdat die in internationale literatuur in zwang is) niet voor iedereen duidelijk is. Ik zal proberen om een aantal misvattingen de wereld uit te helpen.
Misvatting 1 – Evidence based werken = werken met wetenschappelijk bewezen methoden
In het Engels zijn er twee woorden voor bewijs: proof en evidence. Proof betekent ‘hard bewijs’. In een moordzaak is er hard bewijs nodig om een dader achter de tralies te krijgen. Evidence staat voor onderbouwing, of dat het aannemelijk is. ‘We have proof the killer used this gun; there is evidence that the killer is a man, because he had to be quite strong to push his victim to the ground’.
Goede wetenschap, waarop EBP zich baseert, gaat ervan uit dat geen enkele wetenschappelijke theorie hard te bewijzen is. Er is altijd ruimte voor twijfel. Sterker nog, twijfel is de motor van de vooruitgang in de wetenschap. Een betere vertaling voor EBP is in mijn ogen dan ook: werken op basis van de best beschikbare kennis.
Misvatting 2 – bij EBP is er geen ruimte voor maatwerk
In de gezondheidszorg is werken op basis van protocollen de norm. Is bekend dat een bepaalde aanpak voor de meeste patiënten effectief is, dan is het ondenkbaar dat een arts zonder goede motivatie de vaste route niet volgt. Een grote variatie in eigenschappen en processen in elk menselijk lichaam maakt dat een behandelmethode nooit voor iedereen zal werken. Maatwerk is dus noodzaak, maar dan graag op basis van een goede onderbouwing en veel ervaring.
Wetenschappelijke kennis over menselijk gedrag, is bijna altijd verkregen uit onderzoek onder een specifieke doelgroep in een bepaalde situatie. Ondenkbaar dat doelgroep en situatie exact overeen komen met de situatie en persoon die jij in je beroepspraktijk op dat moment voor je hebt. Als onderzoek uitwijst dat het bepalend is voor het succes van een coachingstraject, dat je samen met je cliënt het doel en het traject er naar bepaalt (Erik de Haan, 2016), dan betekent dat niet, dat elk traject waarin een doel bepaald is, succesvol zal zijn. En ook niet dat een traject zonder doel per definitie niets oplevert voor de coachée.
Misvatting 3 – EBP negeert de praktijkkennis en ervaring van professionals
De best beschikbare kennis komt uit 3 bronnen: wetenschappelijk onderzoek, professionele expertise en voorkeuren en waarden van de coachée. Informeer je als professional regelmatig over nieuw beschikbare kennis binnen je specialisme, en maak vooral veel vlieguren. Dan ben je beter in staat een goede analyse te maken en te beoordelen welke aanpak het best past bij vraag van je client, coachée, medewerker of leerling. Ook de waarden en voorkeuren van de de persoon die het betreft spelen een belangrijke rol. Een kandidaat die vertrouwen heeft in professional en in de gehanteerde aanpak, zal sneller resultaat bereiken.
Ik durf het bijna niet op te schrijven, maar ik verwacht dat een coach die heilig overtuigd is van de kracht van Tarot, meer resultaat zal bereiken bij een kandidaat met dezelfde overtuiging, dan een progressiegerichte coach die zelf niet in zijn aanpak gelooft, bij een coachée met dezelfde scepsis. Maar, als coach en coachée beiden vertrouwen in een aanpak, die ook nog eens effectiever gebleken is, dan kunnen ze ’tot grote hoogten stijgen’.
Misvatting 4 – ik moet mijn werkwijze radicaal omgooien omdat die niet is onderbouwd
Misschien wel, als je methode volledig op drijfzand is gebaseerd. Maar de meeste profesisonals doen veel goed. Meer misschien nog dan ze zelf weten. Er is nog relatief weinig wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van begeleidende beroepen gedaan om elke toegepaste methode goed te kunnen beoordelen. Een aantal methoden en instrumenten zijn wel degelijk onderzocht, en ineffectief gebleken. Maar dan blijft er nog veel over, waar wetenschappelijk gezien weinig over te zeggen valt.
Wat wel redelijk bewezen is, is dat aandacht geven aan een probleem of vraag, helpt. Welke aanpak je dan ook hanteert, je zult in de meeste gevallen effectiever zijn als je iets doet, dan waneer je niets doet. Als professional wil je jezelf echter continu verbeteren, mag ik aannemen. Kritisch zijn naar je eigen methoden en instrumenten spreekt dan voor zich. Gebruik daarbij wetenschappelijke kennis, om zo objectief mogelijk te beoordelen of je methode waarschijnlijk de best beschikbare is voor het gestelde doel. Dat maakt je stap voor stap een betere coach.
Misvatting 5 – om EB te werken moet ik een halve wetenschapper worden
Wetenschappelijke onderzoeken zijn geen bedlectuur. En er is ook veel slecht onderzoek, of onderzoek dat bij herhaling toch niet zo overtuigend blijkt. Het lezen en doorgronden van wetenschappelijke artikelen op zoek naar bewijs of het tegendeel kun je als coach dus beter overlaten aan anderen. Het beoordelen of alle vormen van bias zijn uitgesloten, en of de statistieken correct zijn toegepast, is een vak. Laat die discussie aan de wetenschappers.
Wat je wel kunt doen om je te verzekeren van de best beschikbare kennis binnen je specialisatie, is:
- Ga op zoek naar de belangrijkste meest vooraanstaande wetenschappers in je vakgebied en volg de discussies die zij voeren met collega’s
- Stuit je op een interessante methode of instrument, ga dan niet alleen op je gevoel af en op referenties, maar Google of ChatGPT op de naam in combinatie met ‘kritiek’ of ‘criticism
- Wil je dieper gaan, zoek dan naar ‘systematic reviews´ en ‘meta analysis’
- Kijk of er een Engelstalige Wikipedia pagina aan gewijd is. Als het onderwerp daar uitgebried behandeld is, dan worden vaak ook de voors- en tegens besproken
- Vraag je altijd af: welke theorie ligt hier onder. Ik zou geen tijd verspillen aan een methode die gebaseerd is op een onzinnige theorie
Misvatting 6 – EBP maakt het vak wel ingewikkeld
Helaas is dat geen misvatting, maar de harde werkelijkheid. Zie je jezelf als professional, en wil je de beste begeleiding voor je kandidaat, dan kun je niet de makkelijkste weg bewandelen.
Het is een medische misser wanneer een patiënt overlijdt, omdat een arts het protocol niet volgde. Een brug die instort, doordat beschikbare kennis over het materialen, verkeersdruk of weersomstandigheden niet gebruikt is, komt het ingenieursbureau duur te staan. Maar in de meeste vakgebieden waar met mensen gewerkt wordt, mag je nog gewoon doen wat je goeddunkt. In het onderwijs wordt vrijelijk geëxperimenteerd met zelfbedachte leervormen (zoals populaire maar onwetenschappelijke onderwijsmethoden de kwaliteit van het onderwijs in Nederland ernstige schade hebben toegebracht). Coaches leggen verbinding met het alwetende veld, de kosmos, of de wijsheid in je lichaam. En HR-professionals denken er makkelijk van af te komen met DISC-testen en Insights discovery, en draaien daarmee zichzelf, de medewerkers en de organisatie een rad voor ogen.
Het is tijd voor een grote opruiming binnen de begeleidende beroepen. En je kunt er vandaag nog mee beginnen.
