Corona houdt de economie in zijn de greep: bedrijven moeten zich aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid en massaontslagen zijn onvermijdelijk. Hoe leid je zo’n intensief en emotioneel proces in goede banen? Hoe ga je als HR-manager om met de medewerkers. Die reageren allemaal anders.
Grofweg zijn er zes verschillende typen binnen een organisatie, zo analyseerde TNO in het Europese onderzoeksproject PSYRES ten tijde van de vorige wereldwijde crisis. Werknemers verwerken een reorganisatie elk op hun eigen manier. Het is goed daarvan op de hoogte te zijn zodat je er adequaat op kunt inspelen. Na de ondernemer en de boekhouder in deel 1 belichten we nu de struisvogel en de sociale steunzoeker.
De struisvogel
De typeaanduiding zegt het al: deze college steekt zijn kop in het zand. Hij (of zij) maakt zichzelf wijs dat hij geen slachtoffer wordt van de reorganisatie. Hij denkt er gewoon liever niet over na en werkt extra hard door. “Als ik me maar rustig houd, waait de storm wel over.”
Dat is voor zijn manager en voor het bedrijf best prettig: geen gezeur en geen werk dat blijft liggen door gebrek aan motivatie of discussies. Maar de struisvogeltactiek kan niet altijd voorkomen dat de functie komt te vervallen na een heroriëntatie op de strategische personeelsplanning. Of dat de gewaardeerde collega bij reorganisatie door het afspiegelingsbeginsel toch naar nieuw werk zal moeten uitkijken.
Zoals bij alle typen medewerkers kun je als leidinggevende of HR-medewerker het beste al vroeg het gesprek aangaan met de struisvogel: duidelijk zijn over wat er staat te gebeuren en wat dat voor hem persoonlijk betekent. En probeer vooral ook boven tafel te krijgen wat hij zelf wil, hoe hij zijn verdere carrière ziet.
De sociale steunzoeker
Een deel van de medewerkers verwerkt het slechte nieuws van het massaontslag samen. Ze zoeken steun bij elkaar. Dat kan positief uitpakken (in de vorm van solidariteit en samen de schouders eronder) maar ook negatief (klagen, samen in verzet tegen beslissingen van de directie). Ze kunnen veel reuring veroorzaken. Daar komt bij dat er heel wat werktijd verloren gaat door alle gesprekken.
Probeer dit type zoveel mogelijk weg te houden van de groep waarmee je verder wilt. Om emotionele besmetting te voorkomen. Ook hier geldt uiteraard weer: wees duidelijk. Help de sociale steunzoeker die ontslagen wordt, op weg naar een nieuwe werkgever. Want perspectief op een toekomst is de beste remedie tegen ondermijnend gedrag.
Denk eens aan detachering
Bijvoorbeeld door detachering aan te bieden. Daar wordt in mijn ogen nog te weinig aan gedacht. De mogelijkheden hangen af van de functie, maar het kan heel goed uitpakken voor mensen die bang zijn dat er voor hen geen perspectief meer is op werk. Als je met een detacheringsbureau of een bureau als het onze afspraken kunt maken over detachering elders, kunnen zij in de praktijk ervaren dat er nog wel degelijk mogelijkheden zijn en dat het wél leuk kan zijn ergens anders te werken.
Schets een reëel beeld
Schets werknemers een reëel beeld. Over hun kansen om te blijven, over het traject dat hen te wachten staat als ze ontslagen worden én over de financiële consequenties daarvan. Die kunnen nogal tegenvallen als ze korte of langere tijd van een uitkering afhankelijk worden. Wellicht zorgt die wetenschap voor extra motivatie om actief en snel op zoek te gaan naar een andere baan of op z’n minst positief mee te werken aan outplacement.
Het is zaak zo snel mogelijk een nieuwe baan te vinden. De meeste kans maakt iemand om van werk naar werk te gaan. Als je eenmaal werkloos bent, nemen de kansen zienderogen af. In de eerste drie maanden gaat circa de helft van de mensen weer geheel of gedeeltelijk aan de slag; daarna wordt de curve snel vlakker. Pas tegen de twee jaar zie je weer een stijging. Dan houdt namelijk de WW op en dreigt men terug te vallen in de bijstand.
Bron: CBS in opdracht van Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid
Voorkom de gouden kooi
Sommige sectoren kennen een langere uitkeringsperiode. In het onderwijs kan die bijvoorbeeld oplopen tot twaalf jaar. Wie echter denkt het daarmee rustig uit te kunnen zingen tot zijn pensioen, vergeet dat de sollicitatieplicht gewoon blijft gelden. Je wordt dus twaalf jaar lastiggevallen door het UWV.
In alle gevallen geldt dat mensen meer kans op werk maken en gelukkiger zijn als ze zelf actief meewerken aan het vinden van ander werk, aan outplacement, omscholing of andere ondersteuning door de werkgever. Als HR-medewerker kun je daar een positieve rol in spelen. Dat lukt alleen als je open en eerlijk bent. Ga op tijd het gesprek aan. Daarmee versnel je de gedachtegang bij de medewerker. Zodat die al vóórdat hij thuis komt te zitten, de juiste keuzes en stappen maakt.
In het derde en laatste blog uit deze serie komen twee andere typen aan bod: de cynicus en de gelukkige. Hoe verwerken zij een massaontslag?
Lees hier het eerste deel over het type ondernemer en boekhouder.
